Inleiding: De Kracht van Transformatie

Inhoud:

1. Inleiding : De kracht van transformatie

– Voel jij innerlijke kracht?

2. Wat is Raja Yoga?

– Uitleg over het koninklijke pad

– Korte introductie van de acht stappen (Ashtanga Yoga)

– Waarom Raja Yoga door de eeuwen heen zo relevant is

– Relatie met andere yogavormen

3. Een tijdloos kompas

– Raja Yoga als ervaringspad

4 t/m 11. De acht stappen uitgediept

4. Yama – omgaan met de wereld

5. Niyama – omgaan met jezelf

6. Asana – het lichaam als tempel

7. Pranayama – energie beheersen

8. Pratyahara – terugtrekken van de zintuigen

9. Dharana – concentratie

10. Dhyana – meditatie

11. Samadhi – eenheidservaring

12. De Acht Stappen van Raja Yoga en andere yogastromingen

13. Innerlijke rust als levenshouding

– Innerlijke rust niet als eindpunt, maar als levenshouding
– Hoe elke stap bijdraagt aan deze houding
– Praktische oefening & reflectie

14. Ervaringen en inzichten

– Persoonlijke verhalen van deelnemers

15. Hoe nu verder?

– Concrete handvatten voor verdere beoefening
– Opleiding, cursus en yogabegeleiding
– Uitnodiging tot zelfonderzoek

16. Bronnen & inspiratie

– Boeken van Ajita en andere
– Wetenschappelijke artikelen
– Klassieke yogateksten

17. Woordenlijst

18. Werkboek

Inleiding: De Kracht van Transformatie

Stel je voor dat je in een kamer zit, je ogen gesloten, je ademhaling diep en rustig. Je gedachten beginnen langzaam te vervagen en de drukte van de wereld om je heen lijkt steeds verder weg te trekken. Het voelt als een bevrijding, maar ook als iets nieuws. Dit is geen magisch moment, maar een krachtig proces van innerlijke transformatie.

Je hebt een mooi leven, een gezin, een carrière – maar ergens knaagt er iets. Het voelt alsof je altijd ‘aan’ staat. Alsof je doorleeft op de automatische piloot, zonder écht te voelen wat jóu gelukkig maakt. Je doet alles wat moet, maar waar ben jij in dit verhaal? Hoe lang is het geleden dat je je écht tevreden voelde?

Misschien herken je dit: een hoofd dat nooit stopt met denken, een lichaam dat spanning vasthoudt, of een onbestemd gevoel dat er ‘meer’ moet zijn dan de dagelijkse dingen. Hoe zou het voelen om niet meer geleefd te worden door verplichtingen, maar bewust en vol vertrouwen je eigen pad te kiezen? Om in balans te zijn? Om niet langer geleefd te worden door stress en verwachtingen, maar je innerlijke kracht te voelen?

Jarenlang zocht ik naar manieren om mijn leven te veranderen. Ik zat vast in oude patronen en gewoonten, en mijn geest bleef zich vastklampen aan negatieve overtuigingen. Het was pas toen ik de principes van Raja Yoga ontdekte – een eeuwenoude weg naar zelfinzicht en groei – begon mijn ontwikkeling in een stroomversnelling te gaan.

Wat is Raja Yoga?

Raja Yoga is meer dan een yogavorm; het is een systematisch pad naar innerlijke transformatie en zelfontdekking. Het helpt je om rust, helderheid en kracht te vinden door middel van fysieke houdingen, meditatie en filosofie.

Het is het pad dat door Patanjali is beschreven in de klassieke yogatekst, de Yoga Sutra’s. In die sutra’s beschrijft Patanjali Ashtanga Yoga, wat letterlijk “achtledig pad” betekent. De acht stappen vormen de structuur en methode van Raja Yoga. Ze zijn al meer dan tweeduizend jaar oud en werden lange tijd vooral binnen de Indiase tradities doorgegeven. Vanaf de late 19e eeuw brachten spirituele leraren zoals Swami Vivekananda deze kennis naar het Westen, en sinds de jaren ‘60 en ‘70 is Raja Yoga steeds bekender en toegankelijker aan het worden.

Waarom zijn de acht stappen zo waardevol en tijdloos toepasbaar?

De acht stappen van Patanjali zijn even relevant voor een monnik in het oude India als voor een drukbezette ouder, zorgverlener of ondernemer in de 21e eeuw.

In een wereld vol prikkels, prestatiedruk en innerlijke onrust bieden de acht stappen een helder en gestructureerd padnaar innerlijke vrijheid. Elk onderdeel – van moreel kompas en zelfzorg (yama en niyama), via lichaamsbewustzijn (asana) en kosmische adem (pranayama), naar concentratie, meditatie en uiteindelijk eenwording (dharana, dhyana en samadhi) – ondersteunt de mens om in verbinding met zichzelfte komen.

Wat bijzonder is: de stappen bouwen logisch op elkaar voort, maar zijn ook in zichzelf krachtig en toepasbaar. Zelfs het toepassen van één enkele stap – zoals het beoefenen van ahimsa (geweldloosheid) of dagelijkse meditatie – kan al levensveranderend zijn.

Door de eeuwen heen is de essentie van Patanjali’s systeem niet verouderd, maar juist urgenter geworden. Juist in een drukke, vaak overweldigende maatschappij, verlangen mensen naar betekenis, rust en richting. De acht stappen bieden daarbij niet een dogmatische leer, maar een praktisch en verdiepend pad dat je helpt om steeds dichter bij jouw essentie te komen.

Een tijdloos kompas

Maar hoe pas je deze eeuwenoude kennis toe in jouw dagelijks leven? Hoe helpt Raja Yoga jou om stress te verminderen en dichter bij jezelf te komen? Daar gaat deze ebook over.

Wat kun je verwachten?

Bij elke stap:

• Uitleg over de betekenis: Wat is het?
• Wetenschappelijke inzichten: Hoe yoga en meditatie je brein en lichaam beïnvloeden.
• Persoonlijke verhalen: Hoe Raja Yoga het leven van mij en anderen heeft getransformeerd.
• Praktische oefeningen: Simpele, effectieve technieken die je direct kunt toepassen.

Het ebook helpt je om weer in contact te komen met jezelf, je intuïtie te versterken en bewuste keuzes te maken. De principes die ik met je deel, zijn geen abstracte theorieën. Ze komen voort uit persoonlijke ervaring en de inzichten van velen die deze weg bewandelen. Dit is meer dan kennis; het is een levensstijl die je helpt om te leren leven.

Raja Yoga wordt ook wel het ‘koninklijke pad’ genoemd, omdat het zich richt op de complete beheersing van lichaam en geest. Het staat niet op zichzelf, maar is nauw verbonden met andere yogavormen binnen de yogatraditie, zoals Bhakti Yoga (overgave en devotie), Jnana Yoga (wijsheid en inzicht) en Karma Yoga (handelen zonder gehechtheid). In verdere hoofdstukken ontdek je hoe deze verschillende yogastromingen Raja Yoga verdiepen en versterken.

Dit is jouw moment om een nieuwe stap te zetten. Laten we beginnen.

Stap 1: Yama – Morele Principes

Ik herinner me nog goed mijn eerste kennismaking met de Yama’s, de ethische richtlijnen van Raja Yoga. In een les werd het concept van Ahimsa – geweldloosheid – geïntroduceerd. Mijn eerste gedachte was: “Dat doe ik toch al?” Maar toen ik dieper ging nadenken, realiseerde ik me hoe vaak ik onbewust gewelddadige gedachten had, vooral tegenover mezelf. “Ik ben niet goed genoeg” of “Waarom kan ik dit niet?” kwamen vaak voorbij. Ik besefte dat geweld niet alleen fysiek is, maar ook mentaal en emotioneel.

De vijf Yama’s zijn meer dan regels, ze zijn de basis van een vredig en rechtvaardig leven.

Wat zijn de Yama’s?

De vijf Yama’s zijn:

1. Ahimsa – Geweldloosheid, in gedachten, woorden en daden. Hoe vaak bekritiseer je jezelf? (“Ik doe het niet goed genoeg).
2. Satya – Waarheid spreken en leven in eerlijkheid. Hoe vaak zeg je ‘ja’ tegen iets waar je eigenlijk geen ruimte voor hebt?
3. Asteya – Niet stelen, in materiële zin, maar ook geen tijd, aandacht of energie nemen die niet van jou is.
4. Brahmacharya – Kuisheid, bewust omgaan met prikkels en verlangens.
5. Aparigraha – Spel met begeerte en loslaten wat je niet werkelijk nodig hebt.

De Yama’s helpen ons om bewuster en in harmonie met de wereld te leven. Ze herinneren ons eraan dat hoe we ons gedragen, hoe we spreken en zelfs hoe we denken, invloed heeft op onszelf en de mensen om ons heen. Door deze principes in je dagelijks leven te integreren, zuiver je je intenties en energie. Dit voorkomt dat je jezelf verstrikt in negatieve emoties of destructieve patronen.

De wetenschap achter ethisch leven

Onderzoek toont aan dat mensen die in overeenstemming leven met ethische principes, zoals eerlijkheid en geweldloosheid, meer veerkracht en mentale helderheid ervaren. Studies in de neurowetenschap laten zien dat het trainen van zelfcontrole en eerlijkheid de neuroplasticiteit van de hersenen bevordert, waardoor we beter omgaan met stress en emotionele uitdagingen.

Praktische oefening: breng de Yama’s in de praktijk

Voordat je verandering kunt laten ontstaan, is het essentieel om te voelen waar je nu staat.

1. Zelfobservatie – Let vandaag eens op je gedachten, wat je zegt en je acties. Waar kun je bewuster kiezen voor geweldloosheid, eerlijkheid of waarachtigheid?
2. Eén Yama toepassen – Kies één van de vijf Yama’s en integreer deze bewust in je interacties. Bijvoorbeeld: Spreek vandaag alleen oprechte, positieve woorden (Satya) of oefen dankbaarheid in plaats van verlangen naar meer (Aparigraha).
3. Schrijf aan het einde van de dag je ervaringen op – Hoe voelde je je? Wat viel je op? Merk op hoe dit je stemming en energie verandert. Dit helpt je om je bewustzijn en zelfreflectie te verdiepen.

Samenvatting: Raja Yoga begint niet met meditatie of fysieke houdingen, maar met de manier waarop je in het leven staat. De Yama’s vormen de fundering. Zodra je deze principes steeds meer in de vingers krijgt, zul je merken dat je hele wezen zich op een subtiele, maar diepgaande manier begint te veranderen.

Stap 2: Niyama – Morele Waarden

Na een tijdje merkte ik dat de ygabeoefening steeds meer een spirituele dimensie kreeg. De houdingen en stiltebeoefening waren niet langer alleen iets dat ik ‘deed’ – ze werden een spiegel van mijn innerlijke wereld. Maar het was pas toen ik de Niyama’s begon te begrijpen dat ik inzag hoe mijn geest werkelijk begon te veranderen.

De Niyama’s zijn innerlijke richtlijnen die ons helpen een diepere verbinding met onszelf te maken. Ze gaan over zuiverheid, tevredenheid, soberheid, zelfonderzoek en overgave—principes die ons niet alleen fysiek, maar ook mentaal, emotioneel en spiritueel sterker maken.

Wat zijn de Niyama’s?

De vijf Niyama’s zijn:

1. Saucha – Zuiverheid, zowel fysiek als mentaal. Dit gaat over een schoon lichaam en een heldere geest.
2. Santosha – Tevredenheid, het vinden van rust in het huidige moment.
3. Tapas – Soberheid en innerlijke kracht ontwikkelen om door weerstand heen te breken.
4. Svadhyaya – Zelfonderzoek, het leren kennen van je diepste drijfveren en overtuigingen.
5. Ishvara Pranidhana – Overgave aan het hogere, vertrouwen op de stroom van het leven, waardoor je minder vanuit ego leeft.

Ik herinner me nog goed het moment waarop ik voor het eerst echt Santosha (tevredenheid) ervoer. Tijdens een retraite werden we uitgedaagd om een hele week zonder telefoon door te brengen, in stilte en alles met volledige aandacht te doen. In het begin voelde ik onrust – mijn handen zochten automatisch naar iets om vast te houden, mijn gedachten dwaalden af naar wat ik ‘zou moeten doen’.

Maar naarmate de dagen verstreken, viel er een diepe stilte over me heen. Ik begon de kleine dingen op te merken: het zachte ruisen van de bladeren, het ritme van mijn ademhaling, het gevoel van de zon op mijn huid. Voor het eerst in lange tijd voelde ik een diepe, ongeforceerde tevredenheid. Ik besefte hoe vaak ik mezelf verloor in de drukte van het dagelijks leven, steeds op zoek naar het volgende, zonder echt aanwezig te zijn in het moment. Wat zou het voor jou betekenen als je écht innerlijke rust kon ervaren?

De wetenschap de Niyama’s

Onderzoek toont aan dat regelmatige beoefening van tevredenheid de prefrontale cortex versterkt, het hersengebied dat verantwoordelijk is voor zelfregulatie, focus en besluitvorming. Daarnaast laten studies zien dat tevredenheid en meditatie direct samenhangen met een lager stressniveau en een verhoogd gevoel van welzijn. Door bewust bezig te zijn met deze principes, trainen we niet alleen onze geest, maar beïnvloeden we ook direct ons zenuwstelsel.

Praktische oefening: breng de Niyama’s in de praktijk

1. Begin je dag met vijf minuten zelfreflectie. Vraag jezelf af: Wat wil ik vandaag ervaren? Hoe kan ik mijn tevredenheid of overgave versterken?
2. Kies één Niyama en pas deze bewust toe. Bijvoorbeeld: besteed vandaag extra aandacht aan zuiverheid (Saucha), door je omgeving op te ruimen en alleen voedzame gedachten toe te laten. Of oefen tevredenheid (Santosha) door bewust stil te staan bij wat er al wél is. Of overgave(Ishvara Pranidhana) door waar je zin in hebt helemaal in op te gaan.
3. Schrijf aan het einde van de dag je ervaringen op. Hoe voelde je je? Wat viel je op? Merk op hoe dit je stemming en energie verandert. Dit helpt je om je bewustzijn en zelfreflectie te verdiepen.

Samenvatting: De Niyama’s vormen de kern van een diepere, bewuste manier van leven. Ze helpen ons om van binnenuit te groeien en onze spirituele reis meer met intentie en toewijding voort te zetten.

De principes van Yama en Niyama helpen ons bewust te worden van onze gedachten en daden. Maar hoe verankeren we deze inzichten in ons fysieke bestaan? Hier komen de Asana’s in beeld: houdingen die niet alleen het lichaam versterken, maar ook een weerspiegeling zijn van ons innerlijk.

Wanneer we Asana’s beoefenen, ervaren we direct hoe begeerte en overgave samenkomen. In een uitdagende houding zoals Virabhadrasana II (Krijger II) kunnen we merken dat een teveel aan begeerte (Aparigraha) de oefening reduceert tot een louter fysieke inspanning. Tegelijkertijd vraagt elke Asana om overgave (Ishvara Pranidhana), waardoor we toegang krijgen tot diepere bewustzijnslagen. Dit creëert een balans tussen inspanning en ontspanning, waardoor de Yama’s en Niyama’s niet slechts mentale concepten blijven, maar een geïntegreerde ervaring worden.

Stap 3: Asana – Lichaamshoudingen

Als kind was ik altijd in beweging – rennen, klimmen, sporten. Mijn lichaam voelde sterk en levendig, en ik nam het als vanzelfsprekend aan. Maar toen ik als volwassene begon met yoga, ontdekte ik dat bewegen niet alleen fysiek is, maar ook een diepere laag heeft.

Mijn eerste bewuste ervaring met een Asana (lichaamshouding) was in de lotushouding. Ik dacht dat het eenvoudig zou zijn, maar al snel merkte ik hoe mijn lichaam protesteerde. Mijn heupen waren stijf, mijn rug voelde gespannen en in plaats van kalmte voelde ik frustratie. Mijn gedachten schoten alle kanten op: Waarom lukt dit niet? Waarom voelt mijn lichaam zo stroef? Waarom kunnen andere dit wel?

Op dat moment besefte ik iets essentieels: de strijd die ik voelde zat niet alleen in mijn lichaam, maar ook in mijn geest. In plaats van tegen de weerstand in te vechten, besloot ik mijn lichaam te accepteren zoals het was – met zijn beperkingen, maar ook met zijn potentieel. Elke keer dat ik opnieuw in een houding stapte, leerde ik mezelf beter kennen. Waar hield ik spanning vast? Waar kon ik loslaten?

Door te oefenen ontdekte ik de ware kracht van Asana’s: het lichaam als poort naar innerlijke stilte. Terwijl ik steeds dieper in de houdingen zakte, begon ik niet alleen fysieke spanning los te laten, maar ook mentale en emotionele blokkades.

Wat zijn Asana’s?

Asana’s zijn de fysieke houdingen die we in yoga beoefenen. Hoewel velen yoga zien als ‘alleen maar houdingen’, zijn ze veel meer dan dat. Elke houding is een kans om:

• Het lichaam sterker en flexibeler te maken
• Spanning los te laten
• De geest tot rust te brengen
• Energiehuishouding te harmoniseren
• Dieper in jezelf te zakken en bewustzijn te vergroten

Een soepel en ontspannen lichaam helpt energie vrijer te stromen. Dit ondersteunt subtielere spirituele processen, zoals het openen van Chakra’s en het ontwaken van Kundalini.

De wetenschap achter Asana’s

Onderzoek heeft aangetoond dat yoga direct invloed heeft op ons zenuwstelsel. Asana’s verminderen stresshormonen zoals cortisol en stimuleren de productie van endorfines, de ‘feel-good’-stofjes in ons brein.

Daarnaast blijkt uit neurowetenschappelijk onderzoek dat regelmatige yoga de neuroplasticiteit van de hersenen verhoogt. Dit betekent dat je letterlijk je hersenen kunt trainen om stress los te laten en meer open te staan voor nieuwe ervaringen en inzichten.

Elke Asana is dus niet alleen een fysieke houding, maar ook een manier om oude patronen los te laten en ruimte te maken voor groei.

Praktische oefening: ervaar de kracht van Asana’s

1. Probeer de boomhouding (Vrikshasana) voor vijf minuten:
   • Ga op één been staan en plaats de andere voet tegen je binnenbeen.
   • Focus op een vast punt en adem diep in en uit.
   • Voel hoe de grond je ondersteunt en hoe de energie door je lichaam beweegt.
2. Reflectie:
   • Wat voelde je in je lichaam?
   • Kon je je balans vinden, of merkte je onrust op?
   • Wat zegt dat over jouw innerlijke staat op dit moment?

Samenvatting: Asana’s zijn een metafoor voor het leven: soms is er balans, soms niet. Soms voel je weerstand, soms vloeit alles moeiteloos. Maar hoe vaker je oefent, hoe beter je leert om in het moment te blijven—zowel op de mat als daarbuiten. Dit pad begint met het lichaam, maar leidt uiteindelijk naar een diepere transformatie.

Vanuit de fysieke beoefening van Asana bewegen we als vanzelf naar Pranayama. Waar Asana helpt om het lichaam te openen en blokkades los te laten, zorgt Pranayama ervoor dat we toegang krijgen tot een subtielere laag van bewustzijn. Dit is een natuurlijke overgang: na een reeks Asana’s voelen we vaak intuïtief de behoefte ernaar.

Stap 4: Pranayama – Beheersing van Levensenergie

Toen ik me voor het eerst in Pranayama verdiepte, dacht ik dat het simpelweg om ademhalingstechnieken ging. Maar naarmate ik me er verder in verdiepte, ontdekte ik dat het veel meer is dan dat. Pranayama draait niet om de fysieke ademhaling, maar om het beheersen van prana, de subtiele levensenergie die door ons lichaam stroomt. Maar wat maakt deze beoefening zo krachtig? Laten we dieper ingaan op de essentie van Pranayama.

Ken je dat gevoel dat je uitgeput bent zonder duidelijke reden? Alsof je energie ergens weglekt, ook al heb je genoeg geslapen? Dit komt vaak doordat onze levensenergie, prana, niet goed stroomt.

Prana manifesteert zich zowel in onszelf als ook in onze relaties. In een relatie vullen partners elkaar aan: de een belichaamt meer mannelijke energie, de ander meer het vrouwelijke. Wanneer deze energieën in balans zijn, stroomt prana vrij. Samen ben je dan beter af dan alleen. Maar naarmate een van beiden dichter bij zijn of haar ware essentie komt, verandert dit evenwicht – de ander hoeft niet langer een aanvulling te zijn.

Dit kun je ook terugzien in sociale situaties, zoals op bijeenkomsten waar veel gezeten wordt: zie je dan ook dat mensen instinctief hun benen kruisen? Dit is om de mannelijke of vrouwelijke energiestroom te reguleren. Als beide voeten stevig op de grond staan, zijn we in balans. Ware balans ontstaat wanneer je bewust beide aspecten – het mannelijke en het vrouwelijke – in jezelf herkent en harmoniseert. Pranayama helpt je om deze balans te cultiveren.

Tijdens mijn Pranayama-beoefening merk ik telkens weer op hoe de energie in mijn lichaam zich verfijnt. Mijn geest wordt helderder, mijn meditatieve sterker, en ik voel een intense aanwezigheid in het moment. Alsof ik word verbonden met een diepere laag van mezelf en met iets groters dan ikzelf.

Wat is Pranayama?

Pranayama is de kunst van het reguleren en sturen van prana – maar door bewuste beheersing van energie. In de klassieke Raja Yoga-traditie is Pranayama een subtiel proces dat zich richt op het verfijnen van de vitale levenskracht. Het zuivert de energiekanalen (nadi’s) en brengt de geest rot rust door de balans tussen mannelijke en vrouwelijke energie te herstellen.

Door Pranayama te beoefenen:

• Worden energieblokkades in het lichaam opgeheven.

• Wordt het zenuwstelsel gekalmeerd, wat leidt tot een diepere mentale en emotionele balans.
• Het stelt je in staat om subtiele energieën te ervaren.
• Bereid je je voor op diepe meditatie en hogere staten van bewustzijn.

Wetenschappelijke Onderbouwing

Pranayama beïnvloedt het autonome zenuwstelsel en stimuleert de nervus vagus, wat helpt bij het verminderen van stress, het verlagen van de hartslag en het verbeteren van het concentratievermogen. Onderzoek toont aan dat regelmatige beoefening van energieregulatie het brein in een coherente staat kan brengen, wat leidt tot een diepere focus en innerlijke rust.

Praktische oefening:

Wil je dit zelf ervaren? Probeer de oefening van vandaag en merk hoe je energiebalans subtiel verschuift. Begin met 5 minuten en bouw langzaam op.

1. Ga zitten in een stabiele houding – Kies een meditatieve zithouding waarbij je wervelkolom recht is en je lichaam ontspannen blijft. Sluit je ogen en breng je aandacht naar binnen.
2. Voel je energiehuishouding – Breng je bewustzijn naar de subtiele energiestromen in je lichaam. Voel waar je energie vrij stroomt en waar er mogelijk stagnatie of onbalans is. In de yogatraditie wordt energie vaak verdeeld in twee krachten:

• Voelt je energie rusteloos en actief? Dit kan wijzen op een overheersing van mannelijke energie (Shakti).
• Voelt je energie zwaar of vertraagd? Dit kan duiden op een teveel aan vrouwelijke energie (Shiva).
• Wanneer deze in balans zijn, voelen we ons kalm en krachtig tegelijk.

3. Verfijn je innerlijke waarneming

• Breng je aandacht naar je bekkenbodem – dit wordt ook wel de zonnepoort genoemd, de ingang voor mannelijke energie (Shakti). Stel je voor dat hier energie binnenkomt. Door je aandacht hierin zal er extra energie naar binnen komen.
• Verplaats je aandacht vervolgens naar een punt ongeveer 15 cm boven je kruin – de maanpoort, waar vrouwelijke energie (Shiva) binnenstroomt. Stel je voor dat hier energie naar binnen stroomt. Ook hier, door je aandacht hierin zal er extra energie naar binnen komen

• Welke stroom voel je sterker? Deze realisatie helpt je om de juiste Pranayama techniek te kiezen en om balans te herstellen.
• Afsluiting – Blijf enkele minuten in deze verfijnde staat van waarneming. Open langzaam je ogen en voel hoe je energiehuishouding is veranderd.

Stap 5: Pratyahara – Terugtrekken van de Zintuigen

Toen ik begon te leren over Pratyahara – de kunst van het terugtrekken van de zintuigen – werd ik geconfronteerd met mijn grootste uitdaging. Ik was altijd zo gewend om in de wereld om me heen te duiken: mijn telefoon, de mensen, de geluiden. Het idee om hiervan te onthechten leek mij een onmogelijke opgave.

Op een dag tijdens mijn meditatie kwam het inzicht: het is niet de wereld die ruis veroorzaakt, maar mijn eigen innerlijke conflict ermee. Pratyahara helpt ons om voorbij de externe prikkels te kijken en in contact te komen met de diepere lagen van onszelf. Het gaat niet om het ontsnappen aan de wereld, maar om het vinden van de stilte binnenin, ongeacht wat er buiten gebeurt.

Wat is Pratyahara?

Pratyahara betekent letterlijk ‘terugtrekking van de zintuigen’. In essentie is het een vorm van onthechting, waarbij we leren om minder afhankelijk te zijn van externe prikkels. Het stelt ons in staat om ons niet langer te laten afleiden door de externe wereld en onze volledige aandacht naar binnen te richten. Dit is de overgang naar een diepere staat van bewustzijn. In plaats van constant te reageren op wat er om ons heen gebeurt, kunnen we leren onze energie naar binnen te richten, zodat we onze innerlijke ervaring bewust kunnen waarnemen en sturen. Je het Zelf kan ervaren voorbij de fysieke realiteit.

Wetenschappelijke onderbouwing:

Ons brein verwerkt voortdurend prikkels, wat kan leiden tot mentale overbelasting en stress. Pratyahara helpt deze sensorische input bewust te verminderen. Neurowetenschappelijk onderzoek toont aan dat het terugtrekken van de zintuigen de amygdala – het stresscentrum van de hersenen – kalmeert en de activiteit in het default mode network (DMN) stimuleert, wat zorgt voor meer zelfbewustzijn en innerlijke rust.

Daarnaast ondersteunt zintuiglijke terugtrekking de neuroplasticiteit: het vermogen van de hersenen om zich te herstructureren. Dit leidt tot een betere focus, emotionele balans en een verhoogd gevoel van welzijn. Pratyahara is daarmee niet alleen een spirituele oefening, maar ook een wetenschappelijk onderbouwde methode om stress te verminderen en innerlijke helderheid te vergroten. Dit is precies waarom yogi’s al eeuwenlang benadrukken dat het terugtrekken van de zintuigen de sleutel is tot innerlijke stilte.

Pratyahara heeft daarom zowel spirituele als wetenschappelijke waarde: het helpt ons om bewuster, rustiger en veerkrachtiger in het leven te staan.

Praktische oefening:

Probeer een ‘stiltewandeling’ waarbij je de zintuigen volledig uitschakelt. Zet je telefoon uit, stop met praten, en richt je aandacht alleen op je ademhaling en de sensaties in je lichaam. Voel hoe je voeten de grond raken. Hoor hoe de wind langs je oren ruist. Laat elke ademhaling je dieper naar binnen brengen. Laat elke stap een kans zijn om je innerlijke wereld te observeren, zonder je af te laten leiden door de buitenwereld. Wees je bewust van elke beweging, elke ademhaling, en de stilte die zich rondom je ontvouwt.

De kunst van het loslaten

Ik kreeg vaak het advies: “Laat het los.” In ons drukke leven, vol smartphones en eindeloze verplichtingen, is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Aanvankelijk kwam het als een cliché over, maar na verloop van tijd ontdekte ik de verborgen kracht achter deze woorden.

In onze constante verbondenheid met de buitenwereld zoeken we veiligheid in vertrouwde patronen. We raken gehecht aan routines, gewoonten en verwachtingen, en die hechtingen kunnen ons gevangen houden. Het is gemakkelijk om vast te houden aan het bekende, zelfs als het ons niet meer dient.

Tijdens mijn yogaopleiding leerde ik de theorie, maar in de praktijk lukte het maar niet. Na veel pogingen dacht ik: “Misschien is dit niet voor mij,” en liet de oefening gaan. Jaren later, tijdens een meditatie, trok een alledaagse situatie mijn aandacht. Ik observeerde wat er voorbij kwam en voelde plots een sterke wens komen om het los te laten. Heel bijzonder de wens gaf me direct energie, en meteen besefte ik: dit is het.

Je kunt het onthechten niet afdwingen. Het gebeurt wanneer je voldoende bij jezelf bent, zodat een oprechte wens kan ontstaan. Pas dan begint het loslaten zijn kracht te krijgen. We hebben veel gehechtheid in ons leven. Het begint met bewustwording. Heb geduld, leef je leven, en op het juiste moment zal het loslaten vanzelf plaatsvinden. Vertrouw in jezelf.

Door Pratyahara ontdekte ik dat stilte niet de afwezigheid van geluid is, maar de aanwezigheid van ruimte. Het is een keuze om in contact te komen met de diepere lagen van mezelf.

Stap 6: Dharana – Concentratie

Het was tijdens een intense meditatie dat ik de kracht van Dharana (concentratie) ontdekte. Mijn gedachten waren als wilde paarden, maar toen ik me volledig richtte op mijn innerlijk geluid (Nada), ontdekte ik dat mijn geest kalmeerde. Het was niet dat de gedachten stopten, maar ik leerde ze te observeren zonder erin mee te gaan. Maar wat gebeurt er precies tijdens Dharana, en waarom is deze vaardigheid zo essentieel in stilte beoefening?

Ik leerde dat concentratie niet gaat om de afwezigheid van gedachten, maar om het vermogen om de aandacht te richten waar het nodig is. Het oefenen van Dharana helpt je om dieper te gaan in de stilte en om je geest te versterken in tijden van stress.

Wat is Dharana?

Dharana, oftewel concentratie, is het proces waarin we de geest trainen om langdurig gefocust te blijven op één object of gedachte, zonder afleiding. Concentratie opent de deur naar hogere bewustzijnsstaten. Het maakt je geest stil genoeg om de diepere lagen van je wezen te ontdekken. Maar wat gebeurt er in onze hersenen wanneer we deze diepe staat van meditatie bereiken?

Wetenschappelijke onderbouwing:

Concentratie is nauw verbonden met de werking van de prefrontale cortex, het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor aandacht, zelfbeheersing en cognitieve flexibiliteit. Onderzoek toont aan dat gerichte aandachtsoefeningen zoals Dharana de grijze massa in dit gebied kunnen versterken, wat leidt tot verbeterde focus en mentale helderheid.

Regelmatige beoefening van concentratie verhoogt bovendien de alfa-golven in de hersenen, die geassocieerd worden met ontspanning en een staat van verhoogd bewustzijn. Dit maakt Dharana niet alleen een spirituele oefening, maar ook een bewezen methode om stress te verminderen en cognitieve prestaties te verbeteren.

Praktische oefening:

Probeer gedurende vijf minuten je aandacht op een object te richten zonder je af te laten leiden. Merk op hoe je gedachten afdwalen en breng je focus rustig terug. Laat de oefening zijn werk doen. Observatie zonder oordeel werkt harmoniserend. Als je na de oefening meer energie voelt, dan heb je hem.

Toen de stilte mij vond

Jarenlang hoorde ik na de stiltebeoefening de mooiste observaties van mijn medestudenten. Elke keer weer indrukwekkend hoe ze diepere lagen in zichzelf ontdekten. Maar bij mij? Het ging voor geen meter. Hoe hard ik ook probeerde, het werd er niet stiller op.

Ik had het gevoel dat mijn ontwikkeling al een tijd stil stond. Ik snapte er niets van en voelde me gefrustreerd. Moest ik hier wel mee doorgaan? Toch bleef één advies van de docent hangen: “Houd je hartenkreet in de gaten.” Maar ik wilde dit toch zo graag? Ik had er zin in! Wat bedoelde hij dan?

Op een dag, toen ik ontspannen in de oefening zat, viel me plotseling iets op: mijn rechterhand kneep in mijn rechter knie. Dit is begeerte (Yama: Aparigraha). Het inzicht kwam als een bliksemschicht: ik deed te veel mijn best.

Vanaf dat moment veranderde alles. De stiltebeoefening werd geen strijd meer, maar een geschenk. Doen door niet te doen. Ontvangen in plaats van forceren. En ineens… kwam de stilte naar mij.

Concentratie is de beoefening om gefocust te blijven, terwijl Meditatie het moment is waarop de focus moeiteloos wordt. Van inspannend concentreren tijdens de stilte beoefening, naar wat echte meditatie is: een diepe, stille stroom van aanwezigheid.

Stap 7: Dhyana – Meditatie

Op een dag tijdens een stille meditatie, voelde ik een diep gevoel van eenheid met alles om me heen. Het was geen plotselinge verlichting, maar een langzaam groeiend gevoel van aanwezigheid. Ik werd er bang van zo sterk was het. Dit was mijn eerste echte ervaring van Dhyana – de staat van diepe meditatie. Wat ik leerde was dat meditatie meer is dan enkel zitten in stilte. Het is een staat van zijn, een ruimte waarin je volledig aanwezig bent zonder oordeel.

Ik ontdekte dat het proces naar meditatie niet altijd gemakkelijk is, maar wel altijd bevrijdend voelt. Meditatie is het verdiepen van concentratie naar een staat van volledige aanwezigheid, waarin de geest kalmeert en we in een staat van innerlijke vrede komen.

Wat is Dhyana?

Dhyana is de staat van meditatie waarin we voorbij het denken gaan en een diep gevoel van eenheid ervaren. Je ervaart een dieper gevoel van verbondenheid en innerlijke vrede.

Wetenschappelijke onderbouwing:

Regelmatige meditatie heeft diepgaande effecten op de hersenen en het zenuwstelsel. Onderzoek met fMRI-scans toont aan dat Dhyana de prefrontale cortex versterkt, wat leidt tot verbeterde concentratie en emotionele regulatie. Tegelijkertijd neemt de activiteit in de amygdala, het hersengebied dat betrokken is bij stress en angst, af.

Meditatie verhoogt ook de productie van gamma-golven, die geassocieerd worden met diep inzicht en bewustzijn. Daarnaast stimuleert het de aanmaak van serotonine en dopamine, neurotransmitters die bijdragen aan een gevoel van welzijn en innerlijke rust.

Langdurige beoefening van Dhyana kan zelfs leiden tot structurele veranderingen in de hersenen, zoals een dikkere insula (betrokken bij zelfbewustzijn) en een versterkte hippocampus (geheugen en emotionele verwerking). Hierdoor ervaren mediteerders niet alleen meer innerlijke vrede, maar ontwikkelen ze ook een verhoogd vermogen om stress te hanteren en in het moment aanwezig te zijn.

Praktische oefening:

Angst voor het onbekende kan verlammend werken. Misschien hoor je een stemmetje in je hoofd dat zegt: ‘Wat als ik faal?’ of ‘Ik weet niet hoe ik moet beginnen.’ Deze angsten zijn normaal, maar ze zijn geen waarheid. Wat als je in plaats van ‘wat als ik faal’ zou denken: ‘Wat als dit precies is wat ik nodig heb?’ Schrijf drie beperkende gedachten op en herschrijf ze in krachtige, positieve affirmaties. Neem ze mee in je stilte beoefening. Voel wat voor uitwerking het heeft.

De kracht van observeren

Heb je wel een gehoord dat meditatie al onze problemen oplost? Op een dag werd het me glashelder: dít is meditatie. Niet forceren, niet vasthouden, maar simpelweg aanwezig zijn. Het is het blijven observeren dat alles laat oplossen en je thuis in jezelf laat komen.

Goede therapieën werken volgens het principe : herkennen, erkennen, accepteren – en dán oplossen. Pijn door trauma’s vraagt om ruimte. Pas wanneer het er écht mag zijn, kan verwerking plaatsvinden. Niet door onderdrukking of verzet, maar door het te ontzenuwen. Zoals een wond alleen heelt als er lucht bij kan, heeft ook innerlijke pijn erkenning nodig. Laat het er zijn. Kijk ernaar zonder oordeel. Dáár begint echte transformatie.

Maar vaak blijven we hangen in analyseren, zoeken naar verklaringen, eindeloos proberen te begrijpen. Dat kost energie en houdt ons gevangen in het probleem. Pas wanneer we echt observeren – zonder oordeel, zonder ingrijpen – ontstaat er ruimte voor verandering. Werkelijke transformatie begint niet met doen, maar met simpelweg zijn.

Stap 8: Samadhi – Zelfverwerkelijking

En dan is er Samadhi – de staat van volledige zelfverwerkelijking. Samadhi is geen eindpunt, maar een voortdurende dans tussen diepe innerlijke vrede en eenheid. Voor mij kwam Samadhi niet op een dag, maar het begon zich langzaam te manifesteren door de jaren van oefenen.

Toen ik het idee van Samadhi voor het eerst hoorde, dacht ik: “Dat is voor andere mensen, niet voor mij.” Maar na jaren van beoefening besefte ik dat Samadhi de diepe, stille kennis is die we altijd al in ons hebben. Het is het moment waarop je je realiseert dat je niet gescheiden bent van de wereld om je heen, maar een deel van het geheel. Je komt thuis.

In Samadhi verdwijnt de illusie van afgescheidenheid tussen het zelf en het universum, waardoor een diep gevoel van eenheid ontstaat, je ego oplost en alleen puur bewustzijn overblijft.

Wat is Samadhi?

Samadhi is de diepste staat van meditatie, waarin je de ervaring van dualiteit achter je laat. Er is geen ‘ik’ die mediteert, er is alleen de ervaring van zijn. In de klassieke yogafilosofie worden verschillende niveaus van Samadhi beschreven. In Samprajnata Samadhi, bijvoorbeeld, ben je je nog bewust van een object van meditatie, maar in Asamprajnata Samadhi ben je één met alles, zonder enige afscheiding. Dit is het hoogste doel, het moment waarop je je volledig opgaat met het universum zelf.

Wetenschappelijke onderbouwing:

Samadhi wordt vaak omschreven als een toestand van diepe transcendentie, en wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat zulke staten gepaard gaan met meetbare veranderingen in de hersenen. Tijdens diepe meditatie verschuift de hersenactiviteit naar theta- en delta-golven, die geassocieerd worden met diepe ontspanning, intuïtie en een afname van het ego-bewustzijn.

Onderzoek met EEG-scans toont aan dat ervaren mediteerders in deze staat een verhoogde coherentie in hersengolven vertonen, wat wijst op een diep geïntegreerd bewustzijn. Bovendien neemt de activiteit in de default mode network (DMN) af – het hersennetwerk dat geassocieerd wordt met zelfreflectie en het ego. Dit verklaart waarom Samadhi vaak wordt ervaren als een gevoel van egoloze eenheid.

Daarnaast toont neurowetenschappelijk onderzoek aan dat langdurige meditatieve toestanden de neuroplasticiteit bevorderen, wat leidt tot blijvende veranderingen in perceptie en een verhoogd gevoel van geluk en vervulling. Regelmatige diepe meditatie leidt tot blijvende vermindering van stress en angst, en een diepere verbondenheid met het leven.

Praktische oefening:

Je intuïtie is als een innerlijk kompas, maar het wordt vaak overstemd door de drukte van het dagelijks leven. Oefen met een simpel experiment: neem een klein besluit (bijvoorbeeld welke thee je drinkt) en kies intuïtief zonder te analyseren. Sta even stil bij wat je ervaart. Voelt het moeiteloos? Voelt het vrij? Hoe vaker je oefent, hoe sterker je innerlijke stem wordt.

Reflectievraag: Wanneer voelde je voor het laatst een sterke intuïtieve ingeving? Heb je ernaar geluisterd? Waarom wel of niet?

Samadhi is geen einde, maar een begin – een open, stille ruimte waarin de ervaring van eenheid doorwerkt in het dagelijks leven. Wie deze stilte eenmaal heeft aangeraakt, merkt dat het leven zich anders toont. De acht stappen van Raja Yoga vormen één weg naar deze ervaring, maar ze staan niet op zichzelf.

Over de eeuwen heen zijn verschillende yogastromingen ontstaan, ieder met hun eigen accenten en invalshoeken. Wat ze gemeen hebben, is het verlangen naar innerlijke vrijheid. In het volgende hoofdstuk werpen we een blik op hoe Raja Yoga zich verhoudt tot andere paden binnen de yogatraditie.

Raja Yoga en de verbinding met andere Yogastromingen

De acht stappen van Raja Yoga, zoals beschreven door Patanjali in de Yoga Sutra’s, vormen een holistisch pad naar spirituele ontwikkeling en zelfrealisatie. Dit pad sluit nauw aan bij andere yogastromingen en kan worden gezien als de ruggengraat van de bredere yogafilosofie. In de yogatraditie kennen we 4 hoofdstromingen. Hieronder volgt een overzicht van hoe de acht stappen zich ermee verhouden.

Bhakti Yoga: het pad van liefdevolle devotie

Bhakti Yoga draait om het openen van het hart via liefde, toewijding en overgave. Dit pad werkt met symbolen, mantra’s, rituelen en verbinding met het goddelijke.

Voor wie?
Voelers, kunstenaars en mensen met een open hart voelen zich vaak thuis bij Bhakti Yoga. Het is een pad van verbinding, niet van analyse.

Verbonden met Raja Yoga:
Waar Bhakti Yoga de energie van liefde wakker maakt, helpt Raja Yoga om die liefde te richten en te verdiepen. In meditatie op het hart of op een lichtpunt komt Bhakti samen met concentratie – een harmonieuze eenheid.

Jnana Yoga: het pad van inzicht en wijsheid

Jnana Yoga is de weg van het zelfonderzoek en de filosofische contemplatie. Door de vraag ‘Wie ben ik werkelijk?’ steeds opnieuw te onderzoeken, lost de identificatie met het ego langzaam op.

Voor wie?
Denkers, zoekers en mensen die graag reflecteren, voelen zich vaak aangetrokken tot Jnana Yoga. Het vraagt intellectuele scherpte én een bereidheid tot diepe introspectie.

Verbonden met Raja Yoga:
In Raja Yoga komt Jnana Yoga terug in de observatie van gedachten (dhyana) en de uiteindelijke ervaring van zuiver bewustzijn (samadhi). Beide paden ondersteunen elkaar in het loskomen van illusie en het vinden van waarheid.

Karma Yoga: het pad van onbaatzuchtig handelen

Karma Yoga draait om handelen zonder gehechtheid aan het resultaat. Door jezelf in dienst te stellen van iets groters, zuiver je je intenties en overstijg je het ego.

Voor wie?
Mensen met een sterk verantwoordelijkheidsgevoel, of wie veel ‘in de wereld’ staat en daarin balans zoekt, voelen zich vaak thuis bij Karma Yoga.

Verbonden met Raja Yoga:
Karma Yoga helpt het hart te zuiveren en de geest vrij te maken van zelfzuchtige neigingen. Deze innerlijke helderheid maakt het mogelijk om in Raja Yoga met meer focus en gelijkmoedigheid te mediteren.

Hatha Yoga: het pad van lichaam en energie

In de Hatha Yoga Pradipika, het handboek voor yoga staat: “Er is geen Hatha Yoga zonder Raja Yoga, geen Raja Yoga zonder Hatha Yoga”.

Voor wie?
Hatha Yoga spreekt mensen aan die fysiek willen oefenen, hun vitaliteit willen vergroten en vanuit het lichaam rust willen ervaren. Het is vaak het eerste contact met yoga in het Westen.

Verbonden met Raja Yoga:

Met Hatha Yoga maak je met de acht stappen het fundament. Met Raja Yoga bouw je daarop je huis of tempel. Met Hatha zaai je en met Raja oogst je. Hatha Yoga helpt je om in gedachteloosheid te komen. Raja Yoga gaat verder en gebruikt observatiekracht om dieperliggende patronen te doorzien en ze op te lossen.

Raja Yoga als synthese van alle yogapaden

Je zou kunnen zeggen dat de acht stappen van Patanjali het fundament vormen onder alle yogavormen. Elk pad – of het nu gaat om devotie (Bhakti), handelen (Karma), inzicht (Jnana), of lichaam en energie (Hatha) – heeft deze stappen nodig om tot werkelijke innerlijke vrijheid te komen. Raja Yoga integreert al deze benaderingen in één helder en systematisch geheel. Het wordt dan ook niet voor niets het koninklijke pad genoemd: een allesomvattende weg die lichaam, hart, geest en ziel verbindt – richting rust, helderheid en uiteindelijk: verlichting.

Innerlijke rust als levenshouding

“Rust is geen eindstation. Het is de grondtoon waarop je leert leven.”

Wanneer je het pad van Raja Yoga bewandelt, ontdek je dat innerlijke rust geen doel is dat ergens in de toekomst op je wacht, maar een kwaliteit van aanwezigheid die in elk moment beschikbaar is. Innerlijke rust is niet alleen het gevolg van meditatie of stilte; het is een houding van zijn die je meeneemt in alles wat je doet – ook midden in een druk gezin, op het werk, of in een wereld vol prikkels.

De kracht van een levenshouding

Rust als levenshouding betekent dat je bewust kiest om je aandacht te verankeren in het hier en nu. Niet omdat alles om je heen rustig moet zijn, maar omdat jij dat bent. Het betekent niet dat je nooit meer uit balans raakt, maar wel dat je sneller terugkeert naar je centrum.

Elke stap van het achtvoudige pad draagt daaraan bij:

• Yama en Niyama geven ethische richting en zorgen voor innerlijke harmonie in je omgang met de wereld en jezelf.
• Asana en Pranayama zorgen voor stabiliteit en energetisch evenwicht.
• Pratyahara helpt je je aandacht te bevrijden van onnodige afleiding.
• Dharana en Dhyana verdiepen je focus en rust in het moment.
• Samadhi laat je eenheid ervaren – zonder scheiding tussen binnen en buiten.

Maar ook als je pas aan het begin staat van dit pad, kun je al leven vanuit rust. Je hoeft er niet ‘klaar’ voor te zijn – het is een besluit dat je op elk moment kunt nemen.

Terugvallen en terugkeren

Ook als je veel geoefend hebt, blijven er dagen waarop alles lijkt te wringen. Je wordt uitgedaagd, overspoeld, raakt uit je midden. Dat hoort erbij. De kunst is niet om nooit meer onrust te voelen, maar om je rust steeds opnieuw te herinneren. Je bewustzijn is als een huis waar je altijd naar terug kunt keren.

“Het is niet erg om af te dwalen, zolang je weet hoe je terugkomt.” – Ajita

Inspiratie uit de traditie

Ajita schrijft:

“Rust ontstaat wanneer alle delen in jou hun plaats kennen. Niet onderdrukt, niet overschreeuwd – maar erkend en opgenomen in het geheel. Dat is eenheid.”

En de yogasoetra’s zeggen:

“Yogah citta-vritti-nirodhah”– Yoga is het tot rust brengen van de wervelingen van de geest. (Yoga Sūtra 1.2)

Rust is geen luxe. Het is jouw natuurlijke staat, die onder alle beweging en drukte altijd aanwezig is. Door Raja Yoga leer je deze rust niet alleen te herkennen in meditatie, maar ook in de chaos van het dagelijks leven. Je leert niet ‘alleen maar’ te zitten in stilte, maar je wordt zelf de stilte – zelfs terwijl je beweegt, spreekt of voelt.

Ervaringen en inzichten

De kracht van herkenning en erkenning

“Wat jij doormaakt, is intiem en persoonlijk – maar je bent er nooit alleen in.”

In dit hoofdstuk lees je drie persoonlijke verhalen van vrouwen die begonnen aan het yogapad vanuit heel verschillende levenssituaties. Wat hen verbindt, is het verlangen naar rust, heelheid en een dieper contact met zichzelf.

Van gejaagd naar gecentreerd – mijn eerste stappen op het yogapad

Toen ik met Raja Yoga begon, werkte ik als manager in de gehandicaptenzorg. Thuis was er ook veel zorg voor mijn gehandicapte zoon. Ik voelde me gejaagd, constant ‘aan’, en ik wist: als ik zo doorga, loop ik mezelf voorbij. Jaren daarvoor was ik overspannen geweest. Dat wilde ik koste wat kost voorkomen. Op aanraden van iemand ben ik toen eerst begonnen met massages bij Thijs – en van daaruit rolde ik als vanzelf in de yogalessen. Die combinatie werkte verrassend goed: massage bracht directe ontspanning, Raja Yoga gaf me tools om zelf rust op te bouwen.

De lessen waren in het begin best wennen. Yoga was nieuw voor mij. De houdingen waren soms uitdagend, vooral omdat ik nog moest leren hoe ontspanning juist door inspanning heen voelbaar wordt. Wat mij hielp, was dat jij tijdens de lessen corrigeerde op een rustige, duidelijke manier. Daardoor kon ik echt het verschil voelen tussen ‘gewoon iets doen’ en ‘bewust aanwezig zijn’.

In het begin vond ik de stilte-oefeningen ongemakkelijk. Vijf minuten stil op een kussen zitten voelde eindeloos. Maar tot mijn eigen verbazing werd dat al snel anders. Ik begon de stilte juist op te zoeken. Vijf minuten werden er dertig, soms meer – en het voelde niet als leegte, maar als thuiskomen. Die momenten zijn nu een ankerpunt geworden, ook buiten de lessen om.

Wat ik heb ervaren, is dat mijn lichaam soepeler en sterker werd. De balansoefeningen gaven me letterlijk stevigheid. En als ik op mijn hoofd stond – iets wat ik nooit had gedacht te kunnen – ervoer ik een onverwachte innerlijke rust. Maar het grootste effect zat voor mij in de geestelijke rust. Ik werd minder nerveus, meer ontspannen, en begon te vertrouwen op mijn gevoel in plaats van alles te willen plannen of beheersen.

Wat yoga me heeft gebracht, is niet zozeer iets spectaculairs, maar iets fundamenteels: ik ben rustiger, stabieler en bewuster geworden. Ik herken sneller wanneer ik afdwaal in oude patronen, en heb nu handvatten om terug te keren naar mezelf. In mijn dagelijks leven pas ik simpele houdingen en ademhalingstechnieken toe – zelfs vlak voor het slapen gaan. Meditatie is iets geworden dat ik inzet als ik voel dat ik het nodig heb.

Als je verlangt naar meer inzicht in jezelf, naar rust, of naar een andere manier van leven waarin je je eigen ritme terugvindt, dan zou ik deze vorm van yoga zonder aarzelen aanbevelen. Het heeft mij geholpen om weer stevig in mijn eigen leven te staan.

Christa Mooij (Heiloo)

Minder Pijn, Meer Rust – Mijn Reis met Raja Yoga

Het begon allemaal met een gevoel van onrust dat ik niet goed kon plaatsen. Mijn lichaam gaf duidelijke signalen: nek- en rugklachten die voortkwamen uit spanning en stress. Via de massagepraktijk van Thijs hoorde ik over yoga, en er was meteen een klik. Iets in mij voelde: dit is precies wat ik nodig heb.

Vanaf de eerste les voelde het vertrouwd. De groep was warm en open, er was ruimte om jezelf te zijn. De sfeer was rustig en tegelijkertijd levendig. Wat me meteen opviel, was dat de oefeningen – de asana’s – niet alleen fysiek, maar vooral mentaal werkten. Ze vroegen om concentratie, om overgave, en leerden me hoe ik me kon afsluiten van de ruis om me heen. De stilte-oefeningen aan het einde van elke les werden een ankerpunt; momenten waarop ik thuiskwam in mezelf.

De manier waarop Thijs de lessen voorbereidde, maakte een groot verschil. Elke bijeenkomst bood een uitnodiging tot reflectie. Er was altijd een thema of gedachte die ons aanzette tot gesprek en bewustwording. Die uitwisseling met de groep gaf me inzichten die ik meenam in mijn dagelijks leven. Ik ontdekte dat ik de onrust in mijzelf kon kalmeren – en soms zelfs helemaal stil kon zetten.

Naarmate de maanden verstreken, begon ik fysieke veranderingen te merken. De klachten in mijn nek en rug namen af. Maar het was vooral het mentale verschil dat me verbaasde. Ik leerde herkennen wanneer ik in een automatische reactie schoot, wanneer ik mezelf verdedigde uit angst of onzekerheid. Door de yogalessen begon ik zachter te worden voor mezelf. Ik leerde luisteren naar het ‘kind’ in mij – naar dat kwetsbare deel dat behoefte heeft aan veiligheid en rust.

Wat yoga echt bijzonder maakt, is hoe het naadloos is gaan doorwerken in mijn dagelijks leven. Mijn houding is vanzelf verbeterd; mijn lichaam wijst me erop wanneer ik uit balans raak. Als spanning zich opbouwt, weet ik precies wat ik nodig heb: een paar asana’s of een stilte-oefening in de avond. Ook in lastige situaties overdag herinner ik me de lessen van Thijs. Zijn handvatten zijn als kompaspunten geworden. En waar ik vroeger valkuilen zag, herken ik nu groeimomenten – testen die me verder brengen.

Raja yoga heeft me rust gebracht, maar nog meer: vertrouwen. Vertrouwen dat het leven zich ontvouwt zoals het bedoeld is. Zelfs als ik het op het moment zelf niet begrijp, weet ik inmiddels: het komt goed. Op een dag zie ik de reden – en ben ik dankbaar.

De lessen van Thijs zijn een cadeau. Niet alleen voor mensen die al openstaan voor persoonlijke groei, maar juist voor degenen die denken dat het niets voor hen is. Deze vorm van yoga is geen trucje of een hype – het is een pad dat je dichter bij jezelf brengt. En als meer mensen ook maar een glimp zouden opvangen van wat dit pad te bieden heeft, dan geloof ik dat de wereld er veel beter uit zou zien.

Marit Kramer (Egmond-Binnen)

Van verlies naar verstilling – de reis van een deelnemer

In 2017 verloor ik mijn zus. Het was een rauwe, ingrijpende gebeurtenis die alles in mij op z’n kop zette. Een jaar later volgde ik een intuïtieve cursus om met het verdriet in mij om te leren gaan. Tijdens die cursus kwam ik dichter bij mezelf. Het was alsof er iets in mij werd aangeraakt dat al die tijd stil had gelegen: een diep verlangen naar rust, naar thuiskomen bij mezelf.

In 2019 begon ik met yoga. Ik koos bewust voor Raja Yoga, omdat het me hielp om mijn rouwproces te verdiepen en op een zachtere manier te doorvoelen. Yoga bracht me weer in contact met mijn lichaam. Het gaf me de mogelijkheid om, zonder woorden, te verwerken wat ik met mijn hoofd niet kon begrijpen. De oefeningen hielpen me om in het moment te zijn. Tijdens de les voelde ik me volledig aanwezig – niet in het verleden, niet in de toekomst – maar gewoon hier.

Wat me het meest raakte, was de meditatie aan het einde van de les. Het werd een moment van stilte. Even geen gedachten. Even niets hoeven. Alleen zijn met wat er is. Ik leerde me daaraan over te geven, keer op keer. Soms lukte dat beter dan andere keren, en dat was helemaal oké. Ik ontdekte dat er niets ‘goed’ of ‘fout’ is – alles mag er zijn. Elke les bracht me iets nieuws, iets kleins misschien, maar betekenisvol. Soms een gevoel van diepe rust, soms een onverwacht inzicht.

Langzaamaan begon ik veranderingen te merken. Ik werd rustiger in mijn hoofd. Mijn lichaam voelde soepeler, vrijer. Ik sliep beter. Overdag kreeg ik heldere ingevingen – alsof er iets in mij was opgestaan dat eerder bedolven lag onder ruis. Ook mijn dromen werden levendiger en betekenisvoller. Het leek alsof ik zelf een helderder kanaal was geworden. De beelden die ik tijdens meditaties zag, kwamen intenser binnen en bleven langer bij me.

Wat me misschien nog wel het meest raakte, was de veilige bedding van de groep. De warmte, de openheid – het gaf me het vertrouwen om steeds meer van mezelf te laten zien. Om te durven loslaten, te durven voelen, te durven zijn.

Yoga is voor mij inmiddels geen losse activiteit meer. Het is onderdeel geworden van hoe ik in het leven sta. Een manier van ademen. Van kijken. Van voelen. Het helpt me om telkens weer terug te keren naar mezelf. Naar dat stille punt in mij, waar het altijd rustig is – zelfs als de wereld om me heen door raast.

Petra Beentjes (Limmen)

Hoe nu verder?

Jouw reis stopt hier niet. Je hebt nu inzichten en tools om dichter bij jezelf te komen. Welke kleine stap je ook zet, weet dat elke stap telt. Deze acht stappen zijn geen eindbestemming, maar een kompas. Vertrouw erop dat jij precies weet wat goed voor je is.

‘Wanneer je naar je hart luistert, zul je altijd de juiste weg vinden.’

Door de acht stappen van Patanjali te integreren in je leven, kun je beginnen met het creëren van een diepere verbinding met jezelf en je omgeving. Door opnieuw verbinding te maken met ons hogere bewustzijn, kunnen we ons leven diepgaand transformeren. Elke stap brengt je dichter bij de waarheid van wie je werkelijk bent. Elke stap is een kans om dichter bij de rust, helderheid en kracht te komen die altijd al in je zaten. Dit pad heeft mijn leven veranderd, en ik geloof dat het ook het jouwe kan veranderen.

Gun jezelf de eerste stap naar innerlijke rust en helderheid – jouw reis begint nu.

De volgende stap om deze principes écht te integreren in je dagelijks leven. Dit vraagt oefening, begeleiding en vooral een bewuste intentie.

In de Raja Yoga Opleiding krijg je de kans om deze reis onder begeleiding te verdiepen. Je leert niet alleen hoe je de acht stappen kunt toepassen, maar ook hoe je de fysieke houdingen, meditatie en filosofie gebruikt om meer rust en helderheid te vinden.

Wat je kunt verwachten:

• Praktische oefeningen en meditaties die je ondersteunen in je groei
• Begeleiding bij het toepassen van de acht stappen in jouw leven
• Een gemeenschap van gelijkgestemden die samen deze reis maken
• Persoonlijke verdieping om bewust en in balans te leven

Wil je ontdekken hoe Raja Yoga jou kan helpen om meer rust en bewustzijn te ervaren?

Kijk op website en vraag een kennismakingsgesprek aan.